[ Pobierz całość w formacie PDF ]
(10 kwiecieÅ„ 1925 r.). A. Sauvy, Histoire économique (...), t. 1, s. 57 i 62.
Francuskie opinie o polityce skarbowej i walutowej rzÄ…du W. Grabskiego 165
Na marginesie tych rozważań należy zaznaczyć, że te krytyczne opinie prze-
czyły optymistycznym ocenom polskiego radcy handlowego w Paryżu, Francisz-
ka Doleżala, który w raporcie do Grabskiego z czerwca 1925 r. pisał, że refor-
ma finansowa polska wywarła potężne wrażenie we Francji; od chwili jej doko-
nania Francja naprawdę zaczęła się liczyć z Polską politycznie i gospodarczo".
Jak się wydaje i w tym przypadku konwencjonalna uprzejmość Francuzów wy-
rażona zapewne zdawkowo przez francuskich urzędników Ministerstwa Skarbu
(i bliżej nieokreślone sfery finansowo pierwszorzędne") stała się dla dyplomaty
polskiego podstawą do przytoczenia w sposób bezkrytyczny ich wypowiedzi i do
konkluzji, że dzieło uzdrowienia finansów polskich wywołuje podziw całego
świata"29.
W świetle jednakże przytoczonych przez nas opinii wpływowych czynników
francuskich należy uznać, że opinie Doleżala daleko odbiegały od rzeczywistości.
Nic więc dziwnego, że dymisja Grabskiego (14 listopada 1925 r.) nie stanowiła
dla francuskich obserwatorów polskiego życia gospodarczego większego zasko-
czenia. Panafieu podobnie jak i jego współpracownicy przypisywał ją zachwia-
niu pozycji złotówki" i oporowi przeciwko narzuceniu całemu krajowi ciągłych
i bezmiernych ofiar", które w przekonaniu autora reformy miały spowodować
uzdrowienie finansów państwa. Według Panafieu kroki te miały charakter zbyt
pośpieszny" i brutalny", doprowadziły do zubożenia oraz niezadowolenia dużej
części ludności, która nie może zrozumieć, iż te ofiary nie obroniły pozycji zło-
tówki". Spadek jej wartości stanowił argument dla przeciwników polityki Grab-
skiego głoszących, że to właśnie nadmierne ofiary ponoszone przez płatnika
podatków wywoływały zniżkę jej kursu, co było rezultatem wcześniejszego zaha-
mowania eksportu". Nie bez wpływu na tę dymisję pozostawał pogłębiający się
kryzys ekonomiczny oraz wzrost bezrobocia. W konkluzji krytycznie oceniał pro-
gram sanacji Grabskiego, a zwłaszcza jego przesadny optymizm i bezkompromi-
sowość". Nazwał go nawet fałszywą drogą"30. Szef Francuskiej Misji Wojsko-
wej gen. Dupont pisał wręcz o upadku rządu Grabskiego jako konsekwencji trud-
ności finansowych i ekonomicznych wywołanych zbyt śmiałą i zbyt szybką reformą
finansowÄ…"31.
29
Pismo radcy handlowego Poselstwa RP w Paryżu F. Doleżala do ministra skarbu W. Grab-
skiego w sprawie stosunku kapitalistów zachodnioeuropejskich do Polski, Paryż, 15 kwietnia
1925 r., w: Z. Landau, J. Tomaszewski, Kapitały obce w Polsce 1918-1939. Materiały i do-
kumenty, Warszawa 1964, nr 1692-1693.
30
AMAE, serie EuropÄ™ 1918-1929, Pologne, sygn. 53, s. 96-99, H. de Panafieu do ministra
spraw zagranicznych (A. Brianda), 3 XI 1925.
31
SHAT, 7N 2997, Ch. Dupont do II Oddziału Sztabu Generalnego, Rapport de la fm d'annee
1925, 7 I 1926.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]