[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zamierającym ideałem. A gdy już uda się
się jej dotrzeć do kresu miny, zmyliwszy
materii przytłumić z zewnątrz życie duszy,
czujność powściągliwszej i rozumniejszej siły.
zmrozić jej ruch, przeciwstawić się wdziękowi,
Wówczas to śmiejemy się z oblicza, które jest
wymusza na ciele efekt komiczny. Gdybyśmy
że tak powiem swoją własną karykaturą.
więc chcieli zdefiniować .komizm przez jego
Streszczając. Jakąkolwiek doktrynę wybrałby
przeciwieństwo, to winniśmy przeciwstawić go
sobie nasz rozum, i tak nasza wyobraznia
raczej wdziękowi aniżeli pięknu. Szukać go
będzie miała swą gotową filozofię: w każdym
trzeba w drętwocie, a nie w brzydocie 14).
kształcie ludzkim będzie dostrzegała wysiłek
duszy formującej materię, duszy nieskończenie
IV
giętkiej, wiecznie ruchliwej, nie poddanej sile
ciążenia, bo to nie ziemia ją przyciąga. Ze swej
Wychodząc od komizmu form przeszliśmy
polotnej lekkości ,-djjsza użycza coś owemu
do komizmu gestów i ruchów. Sformułujmy
ciału, które ożywia,,,
wobec tego prawo, które rządzi
73
nam w człowieku ruchomą marionetkę.
w naszym przekonaniu tego typu zjawiskami.
Sugestia ta musi być dokładna, abyśmy
Daje się ono wywieść łatwo z dotychczaso-
mogli widzieć wyraznie, jakby poprzez
wych rozważań.
przezroczystą szybę, mechanizm schodzący aż
Postawa, gesty i r u c h y ludzkiego ciała
do wnętrza osób. Sugestia też musi być
są śmieszne dokładnie w tej " mierze, w
dyskretna, aby cała postać, której każdy
jakiej ciało to p rzywo dzi L^iiam na
członek zesztywniał w część mechaniczną,
myśl b ezd uszny mechanizm. Nie jest w mej
sprawiała nadal wrażenie istoty żywej. Efekt
mocy prześledzić to prawo we wszystkich
komiczny będzie tym bardziej uderzający, a
szczegółach i bezpośrednich zastosowaniach, bo
sztuka rysownika tym doskonalsza, im ściślej
są niezliczone. Ażeby je sprawdzić wprost,
będą splecione ze sobą oba obrazy, osoby i
wystarczy zbadać uważniej dorobek rysowników
mechanizmu. Oryginalność zaś talentu
humorystycznych wydzielając z niego to, co
rysownika humorystycznego można by określić
należy do karykatury objaśnionej już przez nas
owym szczególnym gatunkiem życia, jakim
osobno, a także pomijając komizm, który nie
obdarza zwykłą marionetkę. Odłóżmy jednak
wypływa z rysunku. Nie dajmy się tutaj zwieść
na bok poszczególne zastosowania naszej
pozorom: komizm rysunkowy jest często
komizmem zapożyczonym, i to od literatury, zasady i zatrzymajmy się tylko przy jej
która łoży główne koszty. Chcę przez to najogólniejszych następstwach. Widok
powiedzieć, że rysownik może przedzierzgnąć mechanizmu działającego we wnętrzu
się w satyryka, nawet w wodewilistę, a wtedy postaci przebija z mnóstwa zabawnych
śmiech wywołują nie tyle same rysunki, ile efektów; jest to najczęściej widok krótkotrwały,
przedstawiana przez nie satyra lub scena
gubi się bowiem natychmiast w śmiechu,
komediowa. Jeżeli jednak zwrócić uwagę na
który wywołuje. Trzeba wysiłku analitycznej
rysunek z gorącym postanowieniem, że tylko on
refleksji, żeby go utrwalić.
będzie nas interesował, to wówczas, jak sądzę,
Oto dla przykładu orator, którego gesty idą
rysunek okaże się tym komiczniejszy, im
w zawody z mową. Jakby zazdroszcząc
dokładniej a zarazem dyskretniej ukaże
słowom, gesty biegną cały czas za myślą,
chcąc służyć jej również ze swej strony za
4
7
5
7
tłumacza. W takim razie powinny postępować duszy zmienia się co chwila i że nasze ruchy
za myślami w najdrobniejszych nawet nigdy by się nie powtarzały, a przez to nie
rozwinięciach. Idea jest czymś, co rośnie, nadawały do naśladowania, gdyby oddawały
pączkuje, kwitnie i dojrzewa w trakcie wiernie najtajniejsze nasze poruszenia, gdyby
przemówienia. Nic jej nie powstrzyma, żyły naszym życiem. Nietrudno więc
nigdy się też nie powtarza. Musi zmieniać się naśladować nas, gdy tylko przestajemy być
ustawicznie, bo przestać się zmieniać i sobą. Chcę przez to powiedzieć, że jedynie to
przestać żyć jest dla niej jednym i tym samym. w naszych ruchach poddaje się
Niechże więc gesty tak sarno się ożywią! naśladownictwu, co okazuje się czymś .me-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]